Θεοδώρα Παπαδοπούλου, PhD
Τα παιδιά ‘μιλούν’ διαλέγοντας κάθε φορά διαφορετικούς τρόπους για να εκφράσουν τους φόβους, τις επιθυμίες και τέλος της προσδοκίες τους από εμάς.
Με γενναιότητα ψυχής μας εισάγουν στο κόσμο τους και περιμένουν από εμάς αρχικά να κατανοήσουμε και να σεβαστούμε τις ανάγκες τους και στη συνέχεια να βρούμε τρόπους να στηρίξουμε τα όνειρα τους.
Ο ρόλος μας, από όποια σκοπιά και εάν τον δούμε, είναι καθοριστικός. Η αποδοχή της ευθύνης όμως δεν είναι αρκετή για να πετύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η σχέση πομπού-δέκτη αντιπροσωπεύει τη σχέση δασκάλου-μαθητή. Και οι δύο πρέπει να είναι ευαίσθητοι στη πρόσληψη ερεθισμάτων.
Σε ακαδημαϊκό επίπεδο, ο δάσκαλος έχει μια πληθώρα εναλλακτικών τρόπων για να αξιολογήσει την επίδοση των μαθητών του. Γραπτές ή προφορικές εξετάσεις, εργασίες και παρουσιάσεις συνθέτουν μια αντικειμενική και πολύπλευρη προσέγγιση αναγνώρισης των ακαδημαϊκών προσόντων που έχουν κατακτήσει οι μαθητές του.
Πόσο καθοριστικός παράγοντας όμως για μια επιτυχημένη σταδιοδρομία στη ζωή είναι η κατάκτηση υψηλών βαθμών στις σχολικές αξιολογήσεις;
Μήπως εστιάζοντας στο τρόπο κατάκτησης αριστείων που αφορούν ακαδημαϊκά επιτεύγματα, παραμελούμε ίσως τα μόνο προσόντα που καθορίζουν την επιτυχημένη πορεία μας στο ταξίδι της ζωής, μιας και ποτέ δεν ταξιδεύουμε μόνοι μας;
Αναφέρομαι στην ανάπτυξη κοινωνικών προσόντων/δεξιοτήτων και την συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου που καθορίζει στάσεις, πυροδοτεί αντιδράσεις και θέτει τα θεμέλιας μιας ομαλής συνύπαρξης με τους συνανθρώπους μας.
Είναι γνωστό ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα με την εμπλοκή των συναισθημάτων στην μαθησιακή διαδικασία. Το συναίσθημα αποτελεί το μέσο για την κατάκτηση γνώσεων, ενδυναμώνει την κριτική ικανότητα και συμβάλλει στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.
Μέσα από στοχευμένες δραστηριότητες που εντάσσονται σε ένα ευρύ πρόγραμμα ανάπτυξης της συναισθηματικής νοημοσύνης, τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τόσο τα δικά τους συναισθήματα όσο και των ομολόγων τους, να εκφράζουν τις επιθυμίες τους σεβόμενοι τις επιθυμίες των άλλων και να διεκδικούν αυτό που επιθυμούν μέσα σε μια κοινωνία δικαίου όπως οφείλει να είναι το σχολείο.
Το πιο σημαντικό όμως είναι η κατάκτηση της ικανότητας να ‘βλέπεις’ μέσα από τα μάτια του άλλου, να αναγνωρίζεις το δικαίωμα της διαφορετικής προσέγγισης των θεμάτων και να στοχεύεις στην επίλυση των διαφορών απαλλαγμένος από καχυποψία και φόβο απέναντι στη διαφορετικότητα.
Πρέπει να επισημάνουμε όμως ότι η ενσυναίσθηση, όπως και οι υπόλοιπες κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες δεν είναι εγγενείς. Κατακτώνται μέσω της μάθησης και της βιωματικής εμπειρίας που λαμβάνει χώρα τόσο στο σπίτι όσο και το σχολείο.
Ένας αποτελεσματικός δάσκαλος πρέπει να εμπλουτίζει το μάθημα του με δραστηριότητες που προωθούν τη συνεργασία, αναδεικνύουν τον πολύτιμο ρόλο όλων των μαθητών στη τάξη και προσφέρουν ευκαιρίες επιβράβευσης που αφορούν όχι μόνο το αποτέλεσμα αλλά και την προσπάθεια, την αφοσίωση στο στόχο και τη συνεργατικότητα. Με αυτόν τον τρόπο διδάσκουμε στους μαθητές μας ότι ο ηγετικός ρόλος συμπεριλαμβάνει την ικανότητα ανάθεσης αρμοδιοτήτων και αξιολόγησης διαφορετικών προσεγγίσεων. Τα παιδιά μαθαίνουν να μοιράζονται όχι μόνο τον κόπο αλλά και τη χαρά της επίτευξης που δεν αποτελεί προσόν ενός μεμονωμένου ατόμου στην ομάδα.
Αναρωτιόμαστε για την ύπαρξη βίας στα σχολεία. Πόσο χρόνο όμως έχουμε επενδύσει στην ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων έτσι ώστε να προσδοκούμε από τα μέλη μιας κοινωνίας όπως είναι το σχολείο να αναγνωρίσουν, να σεβαστούν και να αλληλεπιδράσουν με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους με τους ομολόγους τους;
Πόσο μακριά από την πραγματικότητα είμαστε όταν απαιτούμε από τους μαθητές μας να συμπεριφερθούν ‘σωστά’ όταν το ρητό που επικρατεί στην κοινωνία μας είναι ‘ο σκοπός αγιάζει τα μέσα’;
Μέσα από την 20ετή πείρα μου στις τάξεις και χωρίς τη χρήση τίτλων και ειδικοτήτων, θα ήθελα να προτείνω στους αξιόλογους συναδέλφους μου να εντάξουν στο ημερήσιο διδακτικό τους πρόγραμμα, δραστηριότητες που στοχεύουν στην συναισθηματική ενδυνάμωση που οδηγεί στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης του ατόμου.
Η ενδυνάμωση της ενσυναίσθησης είναι ο μόνος καταλύτης ενάντια στην ενδοσχολική βία και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Η ενδοσχολική βία δεν είναι τίποτε άλλο από το φυσικό αποτέλεσμα μιας κοινωνίας που επιβραβεύει μόνο το αποτέλεσμα, επευφημεί το αψεγάδιαστο και επενδύει χρόνο και κόπο στη θεωρία, αποδεικνύοντας ότι η υλοποίηση είναι ένα επίπονο και ακατόρθωτο επίτευγμα.