Συναισθηματική Ενδυνάμωση:
Ασπίδα υπεράσπισης της ψυχικής και σωματικής υγείας του ατόμου
Δρ. Θεοδώρα Παπαδοπούλου
Ακαδημαϊκή Διευθύντρια του Τομέα της Ειδικής Αγωγής του
New York College
theodora.papadopoulou@gmail.com, 2103225961
Τα τελευταία χρόνια, τόσο η επιστήμη της ψυχολογίας όσο και της παιδαγωγικής έχουν επισημάνει το καθοριστικό ρόλο της συναισθηματικής νοημοσύνης στην προσωπική και κοινωνική ανέλιξη του ατόμου. Η συναισθηματική νοημοσύνη ορίζεται ως η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα δικά του συναισθήματα και των άλλων, να εξερευνεί τα κίνητρα για τον εαυτό του και να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις σχέσεις του.
Ο ρόλος των συναισθημάτων είναι καθοριστικός για τη ποιότητα της ζωής του κάθε ατόμου μιας και αυτά αποτελούν ρυθμιστές της σχέσης νου και σώματος. Επηρεάζουν τόσο τη μνήμη και τη κρίση του ατόμου όσο και τις σχέσεις του με τους συνανθρώπους του.
Τα συναισθήµατα ρυθµίζουν την ενδοπροσωπική συµπεριφορά, καθώς και τις αλληλεπιδράσεις του ατόμου με τον εξωτερικό κόσµο (intrapersonal και interpersonal behaviour) (Denham, 1998).
Η ικανότητα της σωστής διαχείρισης των συναισθημάτων αποτελεί ίσως μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες του ατόμου που το οδηγούν στην περάτωση τόσο των προσωπικών του στόχων και φιλοδοξιών όσο και στην διαμόρφωση διαπροσωπικών σχέσεων σε όλους τους τομείς της ζωής του.
Η κατάκτηση της ικανότητας αναγνώρισης και διαχείρισης των συναισθημάτων πρέπει να γίνεται σε νεαρή ηλικία. Με αυτό το τρόπο το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται συνθήκες συναισθηματικής πειρατείας, να αξιολογεί καταστάσεις και να λαμβάνει αποφάσεις που δεν θα χρειαστεί να αμφισβητήσει στη πορεία της ζωής του.
Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά θα πρέπει αρχικά να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τους, να αξιολογούν τη συχνότητα και την ένταση τους σε σχέση πάντα με την αιτιολογία πρόκλησής τους και στη συνέχεια να εξερευνούν τρόπους έκφρασης και διαχείρισης.
Καθοριστικό ρόλο στη συναισθηματική ενδυνάμωση των παιδιών παίζει η οικογένεια και αργότερα το σχολείο. Τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματα τους σε περιβάλλοντα που παρέχουν ασφάλεια, εμπιστοσύνη και αποδοχή. Η συναισθηματική ενδυνάμωση και η αυτο-εκτίμηση που αποκτά το παιδί μπορούν να γίνουν εφόδια ζωής, σε ένα κόσμο που αμφισβητεί, κρίνει και απορρίπτει χωρίς κόπο οτιδήποτε δυσκολεύεται να κατανοήσει.
Μέσα από διάφορες τεχνικές συναισθηματικής ενδυνάμωσης, τα παιδιά διδάσκονται νέους τρόπους συμπεριφοράς και αντιμετώπισης των καταστάσεων της ζωής του. Η εξερεύνηση και αναγνώριση των συναισθημάτων οδηγεί στην αποτελεσματική αλλαγή τόσο των συναισθημάτων όσο και των σχέσεων. Αυτό που προκαλεί πόνο μέσα από ένα συγκεκριμένο πρίσμα συναισθηματικής πειρατείας, μπορεί να μετατραπεί σε σοφία και γνώση για την αποφυγή παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον. Αλλάζοντας το συναίσθημα απέναντι σε μια κατάσταση αλλάζουμε και τη στάση μας απέναντι σε αυτή.
Τέλος, η συναισθηματική ενδυνάμωση βοηθάει το άτομο να αναπτύξει μια ισχυρή αίσθηση του εαυτού και της ταυτότητάς του, και να αποκτήσει ικανότητες ενσυναίσθησης σε ένα κόσμο που κυριαρχεί το ‘εγώ’ και πλήττεται το ‘εμείς’.