Απαντήσεις σε ερωτήσεις.
                                                                                                        
                                                                                                      
                                                                                                      

                                                                                     Theodora Papadopoulou, PhD

Linguist, Program Manager of Sp. Education Courses at NYC

Εξερευνώντας το Φάσμα του Αυτισμού

Ο αυτισμός είναι μια χρόνια αναπτυξιακή διαταραχή, που πλήττει τους τομείς της αμοιβαίας κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας και της συμπεριφοράς. Στη περίπτωση του γνήσιου αυτισμού, τα παιδιά  παρουσιάζουν ταυτόχρονα κάποιου βαθμού νοητική καθυστέρηση και πολλά εμφανίζουν επιληπτικές κρίσεις. Δεν υπάρχει σαφή  αιτιολογία του αυτισμού αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι ο αυτισμός έχει συνοσυρότητα με αρκετές άλλες οργανικές παθήσεις.

Η επιληψία είναι η πιο συχνή νευρολογική διαταραχή η οποία συνυπάρχει με τον αυτισμό. Περίπου 20-40% των παιδιών  που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν ταυτόχρονα επιληπτικές κρίσεις οι οποίες απαιτούν αντιεπιληπτική φαρμακευτική αγωγή.

Επίκτητες λοιμώξεις του ΚΝΣ αποτελούν επίσης αποδεδειγμένες αιτίες αυτισμού.

Αυτισμός και  γενετικά νοσήματα

Υπάρχουν ευρήματα γενετικών νοσημάτων σε άτομα με αυτισμό.

Το πιο συχνά αναφερόμενο είναι το σύνδρομο του εύθραυστου Χ, το οποίο αποτελεί πλέον μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας . Επίσης σε αρκετές μελέτες αναφέρεται  η σχέση της οζώδους σκλήρυνσης και της νευροϊνωματώσεως με τον αυτισμό.

Η ιατρική παρέμβαση εστιάζεται στην αντιμετώπιση των συνοδών ιατρικών καταστάσεων και συνεπώς η φαρμακευτική αγωγή δε δίνεται για την αντιμετώπιση των διαταραχών του αυτισμού. 
Ο παιδίατρος είναι ο πρώτος ειδικός στον οποίο οι γονείς αναφέρουν τις ανησυχίες τους που σχετίζονται με την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Τα συμπτώματα γίνονται ευδιάκριτα κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού με ποιοτική απόκλιση της ανάπτυξης. Σε μερικές περιπτώσεις, η ανάπτυξη είναι φαινομενικά φυσιολογική μέχρι τον 2ο ή τον 3ο χρόνο της ζωής του. Μετά αρχίζουν να γίνονται εμφανή τα συμπτώματα που παραπέμπουν σε αυτισμό.

Μερικά από τα βασικά συμπτώματα του Αυτισμού είναι η καθυστέρηση λόγου και ομιλίας, η περιορισμένη βλεμματική επαφή και η υπερδραστηριότητα ή υποδραστηριότητα που παρουσιάζει το άτομο με αυτισμό. Έχουν επίσης διαπιστωθεί  δυσκολίες που σχετίζονται με τις διαταραχές ύπνου ή διατροφής. Τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού υπόκεινται σε σοβαρές κρίσεις νεύρων/θυμού. Χρησιμοποιούν στερεοτυπίες σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινής τους ζωής και προσκολλούνται σε ασυνήθιστα αντικείμενα.

Η διάγνωση του αυτισμού δεν στηρίζεται σε ένα μόνο σύμπτωμα, όπως για παράδειγμα τη βλεμματική επαφή ή  την έλλειψη κάποιων δεξιοτήτων. Υπάρχει ένα  φάσμα αποκλίσεων (ποιοτικών και ποσοτικών)  το οποίο πρέπει να διερευνηθεί.

Η διάγνωση του αυτισμού στηρίζεται στα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-IV

 και ICD-10 τα οποία διερευνώνται με αξιόπιστες σταθμισμένες συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια.

Μερικές από τις διαταραχές που συνυπάρχουν ή θεωρούνται αιτία του Αυτισμού

Γενετικές καταστάσεις

Σύνδρομο εύθραυστου Χ

Οζώδης σκλήρυνση

Σύνδρομο Down

Άλλες χρωματοσωματικές ανωμαλίες

Λοιμώδεις νόσοι

Ερυθρά

Έρπης

Μεταβολικά νοσήματα

Φενυλκετονουρία

Νόσοι του θυρεοειδούς

Νευρολογικές Καταστάσεις

Εγκεφαλίτιδα

Μηνιγγίτιδα, Δομικές ανωμαλίες

Ιατρικές καταστάσεις που σχετίζονται με τον Αυτισμό

Οπτικές βλάβες

Ακουστικές βλάβες

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας

Ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή

Κατάθλιψη

Σύνδρομο Tourette

Εφόσον υπάρξει μια επιστημονικά τεκμηριωμένη διάγνωση τότε ακολουθεί η εξατομικευμένη αξιολόγηση των δυνατοτήτων και των δυσκολιών του κάθε παιδιού που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού.  Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι η παρέμβαση πρέπει να είναι αυστηρά εξατομικευμένη και να στηρίζεται  στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων του παιδιού. Κύριος στόχος είναι η παροχή βοήθειας έτσι ώστε το παιδί που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού να αναπληρώσει τις δυσκολίες του στην επικοινωνία και στην κοινωνική επαφή.

Ολοκληρώνεται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρέμβασης με την στοχευμένη εμπλοκή  ‘άλλων ειδικών' όπως λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ψυχολόγοι, ειδικοί παιδαγωγοί.

Συμπεριφορικά Συμπτώματα του Αυτισμού

Το παιδί που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού συχνά αδυνατεί να χρησιμοποιήσει το λόγο για  να επικοινωνήσει με τους ομολόγους του ή τα άτομα του κοινωνικού του περιβάλλοντος. Πολλές φορές δίνει την εντύπωση ότι δεν ακούει παρόλο που η ακοή του είναι φυσιολογική. Δεν χρησιμοποιεί τη γλώσσα του σώματος για να εκφραστεί και δεν είναι σε θέση να αποκωδικοποιήσει τη γλώσσα του σώματος των άλλων ανθρώπων προκειμένου να καταλήξει σε λογικά συμπεράσματα σχετικά με τις προθέσεις τους. Αδυνατεί να αναπτύξει ικανοποιητικές σχέσεις με συνομηλίκους του και είναι συχνά απομονωμένος και αποκομμένος από το κοινωνικό σύνολο. Χρησιμοποιεί επαναληπτικές, στερεοτυπικές ή ιδιοσυγκρασιακές λέξεις ή φράσεις. Δείχνει προσκόλληση σε ασυνήθιστα  ή παλιά αντικείμενα κυρίως μεταλλικά τα οποία μπορεί να τα παρατηρεί για ώρες. Τα μικρά παιδιά δείχνουν προσκόλληση σε δραστηριότητες όπως παρακολούθηση της διαδρομής του τρένου ( παιχνίδι δαπέδου).

Αντιδρούν άσχημα σε αλλαγές της καθημερινής τους ρουτίνας ή του ημερήσιου προγράμματος τους και εμφανίζουν κινητικές στερεοτυπίες όπως το  χτύπημα ή στριφογύρισμα των χεριών ή/και του σώματος. Παρατηρείται επίσης αδυναμία συμβολικού-φανταστικού παιχνιδιού.

  

Η φωτεινή πλευρά του αυτισμού

Τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού έχουν αναπτυγμένες οπτικές και χωρικές ικανότητες. Έχουν αναπτυγμένη μακρόχρονη μνήμη και δείχνουν ικανότητα να εργασθούν σε ένα δομημένο περιβάλλον το οποίο χαρακτηρίζεται για την σταθερότητα του προγράμματός  του. Η ικανότητα επιμονής σε μια δραστηριότητα μπορεί να αποτελέσει προσόν για μελλοντική εργασιακή ενασχόληση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders 4rth ed. Washington DC: American Psychiatric Association.

World Health Organization. (1992). The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders. Geneva: World Health Organization.

Wing L. (1996). The Autistic spectrum. A guide for parents and professionals. Constable: London.

Olsson I, Steffenburg S, Gilberg C. (1988). Epilepsy in autism and autisticlike conditions. A population-based study. Arch Neurol 45: 666-8.